PM Dhan-Dhaanya Krishi Yojana (પીએમ ધન-ધાન્ય કૃષિ યોજના): ભારત સરકારના કેન્દ્રીય મંત્રિમંડળે વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં ત્રણ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયો લીધો છે, PM મોદી કેન્દ્ર સરકારે પ્રધાનમંત્રી ધન-ધાન્ય કૃષિ યોજના માટે 24 હજાર કરોડનો જંગી ખર્ચની જાહેરાત કરી.જે કૃષિ અર્થવ્યવસ્થાને મજબૂત બનાવશે, પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા ક્ષેત્રમાં દેશને વિશ્વ મંચ પર વધુ મજબૂત બનાવશે અને લાખો ખેડૂતો તેમજ નાગરિકોના જીવનમાં સીધો સકારાત્મક પ્રભાવ પાદશે.
આ નિર્ણયો અંતર્ગત સરકારે પીએમ ધન-ધાન્ય કૃષિ યોજના માટે રૂ. 24,000 કરોડના ભંડોળની મંજૂરી, પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા ક્ષેત્રમાં રૂ. 27,000 કરોડનો ખર્ચ, અને NLC ઇન્ડિયા લિમિટેડને રોકાણ માટે ખાસ છૂટ આપવાનો નિર્ણય કર્યો છે.
આ કાર્યક્રમો કૃષિ ક્ષેત્રમાં આધુનિકતાને વેગ આપશે, પાક પછીના સંગ્રહ સુવિધા અને સિંચાઈમાં સુધારા લાવશે, તથા સૌર અને પવન ઊર્જા જેવા ગ્રીન એનર્જી ક્ષેત્રમાં રોકાણને મજબૂત બનાવશે.
પીએમ ધન-ધાન્ય કૃષિ યોજના
કેન્દ્રીય કેબિનેટે પીએમ ધન-ધાન્ય કૃષિ યોજના માટે રૂ. 24,000 કરોડના જંગી ફંડને મંજૂરી આપી છે. આ યોજના કૃષિ ક્ષેત્રના સુઘાર અને વિકાસ માટે શરૂ કરવામાં આવી છે.
પીએમ ધન-ધાન્ય કૃષિ યોજના હેતુઓ:
- ખેડૂતોની આવકમાં વધારો લાવવો
- કૃષિ ઉત્પાદકતામાં વધારો કરવો
- ટેક્નોલોજીના સહારે કૃષિને આધુનિક બનાવવી
- સિંચાઈની આધુનિક સુવિધાઓ ઉપલબ્ધ કરાવવી
- ગુણવત્તાસભર બિયારણ અને ખાતરની સમયસર ઉપલબ્ધિ સુનિશ્ચિત કરવી
- કૃષિ પછીની પ્રક્રિયા અને સંગ્રહણ સુવિધાઓ વિકસાવવી
પીએમ ધન-ધાન્ય કૃષિ યોજનાનું માળખું:
આ યોજના 6 વર્ષ માટે અમલમાં આવશે અને દર વર્ષે લગભગ 24,000 કરોડ રૂપિયાની ફાળવણી કરવામાં આવશે. આર્થિક રીતે પાછા પડેલા જિલ્લાઓના કૃષિ ક્ષેત્રને મજબૂત બનાવવાનો પણ આ યોજનાનો મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે.
100 કૃષિ જિલ્લામાં કેન્દ્રિત અભિગમ:
પીએમ ધન-ધાન્ય કૃષિ યોજનામાં દેશમાં કૃષિના દ્રષ્ટિકોણે પાછા પડેલા 100 જિલ્લામાં વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવશે. દરેક રાજ્યમાંથી ઓછામાં ઓછો એક જિલ્લો લક્ષ્યમાં લેવાશે. આ તમામ 100 જિલ્લામાં 11 મંત્રાલયોની 36 વિવિધ યોજનાઓ સંકલિત રીતે અમલમાં મૂકવામાં આવશે.
કૃષિમાં ટેક્નોલોજી અને આધુનિકીકરણ
વિશ્વ સાથે પાયો સંતુલન રાખવા માટે ટેક્નોલોજી દ્વારા કૃષિ ક્ષેત્રમાં નવી ક્રાંતિ લાવવી જરૂરી છે. આ યોજના દ્વારા ખેડૂતોને મોબાઇલ એપ્સ, ડ્રોન ટેક્નોલોજી, માઇક્રો-ઇરીગેશન અને ડેટા-બેઝ્ડ ખેતી જેવી નવી પદ્ધતિઓનો લાભ મળશે.
સિંચાઈ અને પાણીનો વ્યવસ્થિત ઉપયોગ:
આ યોજનામાં ખાસ કરીને સિંચાઈ પ્રણાલીઓના વિકાસ માટે ફોકસ કરવામાં આવ્યો છે. પાણી બચાવવું અને ઉત્પાદન વધારવું – બંનેને એકસાથે સાધવા માટે નવીન સિંચાઈ તકનીકો જેમ કે ડ્રિપ અને સ્પ્રિંકલ સિસ્ટમ્સનો વ્યાપ વધારવામાં આવશે.
કૃષિ ગ્રીન એનર્જી ક્ષેત્રેની જાહેરાત
કેન્દ્રીય કેબિનેટે પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા એટલે કે ગ્રીન એનર્જી ક્ષેત્રમાં રૂ. 27,000 કરોડનો ખર્ચ કરવાની મંજૂરી આપી છે.
કૃષિ ગ્રીન એનર્જી ઉદ્દેશ્યો:
- સૌર ઊર્જા, પવન ઊર્જા અને બાયો એનર્જી જેવા સ્ત્રોતોને પ્રોત્સાહન આપવું
- ઈંધણની આયાત પરના ખર્ચમાં ઘટાડો લાવવો
- કાર્બન ઉત્સર્જન ઘટાડી પર્યાવરણ રક્ષણમાં યોગદાન આપવું
- રોજગારના નવા અવસરો સર્જવા
આ પહેલ દ્વારા દેશમાં નવગ્રામીણ ઊર્જા સ્ત્રોતોનો વિકાસ થશે, ખાસ કરીને સૌર ઊર્જા પ્લાન્ટ અને પવન વીજ ઉત્પાદન કક્ષાએ વિશાળ પ્રમાણમાં વિકાસ થવાની સંભાવના છે.
11 મંત્રાલયોની સંકલિત કૃષિ યોજના
આ સમગ્ર પ્રયાસના માળખામાં કુલ 11 મંત્રાલયોની 36 યોજનાઓ સામેલ છે, જેનો અમલ સંકલિત રીતે કરવામાં આવશે. આ મલ્ટિ-ડિપાર્ટમેન્ટ અભિગમ કૃષિ ક્ષેત્રમાં એક નવો દિશા દર્શાવે છે.
સંકલિત યોજનાઓના લાભ:
- જમીન કે આધારભૂત માળખાકીય સુવિધાઓ માટે ગતિશીલ આયોજન
- માર્કેટ એક્સેસ, પેકિંગ, પ્રોસેસિંગ અને લોજિસ્ટિક્સ સુવિધાઓનો સમાવેશ
- રોજગાર ઊપજાવવામાં સહાય
- વિકાસના પરિણામો મોનીટર કરવા માટે ડેટા આધારિત માપદંડ
મુખ્યમંત્રી પાક સંગ્રહ સ્ટ્રક્ચર યોજના
આ યોજના માત્ર પાક ઉત્પાદન સુધી સીમિત નથી, પરંતુ પાક પછી મુખ્યમંત્રી પાક સંગ્રહ સ્ટ્રક્ચર યોજના સુવિધાઓ (post-harvest infrastructure)ના વિકાસ પર પણ ભાર આપવામાં આવ્યો છે.
પાક સંગ્રહ સ્ટ્રક્ચર યોજના સુવિધાઓ
- કોલ્ડ સ્ટોરેજ
- ગ્રેઇન ગોદામ
- ફૂડ પ્રોસેસિંગ યુનિટ
- ખેડૂતો માટે સીધા વેચાણ કેન્દ્રો
આ સુવિધાઓ ખેડૂતોને તેમના ઉત્પાદનોના યોગ્ય ભાવે વેચાણમાં મદદ કરશે અને મેડલમેન પરની નિર્ભરતા ઘટાડી શકાશે.
NLC ઇન્ડિયા લિમિટેડનું રોકાણ
કેન્દ્રીય મંત્રિમંડળે NLC ઇન્ડિયા લિમિટેડ (Navratna CPSE)ને તેના ગ્રીન એનર્જી ક્ષેત્રના વિકાસ માટે વિશિષ્ટ મુક્તિ આપવાની મંજૂરી આપી છે.
NLC ઇન્ડિયા લિમિટેડ નિર્ણય:
- NLCIL હવે તેની પુર્ણ માલિકીની પેટા કંપની **NLC ઇન્ડિયા રિન્યુએબલ્સ લિમિટેડ (NIRL)**માં રૂ. 7,000 કરોડનું રોકાણ કરી શકશે.
- NIRL આ રોકાણનો ઉપયોગ વિવિધ ગ્રીન એનર્જી પ્રોજેક્ટ્સમાં કરશે.
- આ નિર્ણયથી દેશના ઊર્જા ક્ષેત્રમાં મોટો ધક્કો મળશે અને નવી ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ વધશે.
સફળ કૃષિ માટે વ્યવસ્થાપન
આ તમામ યોજનાઓનું સફળ અમલ કરવા માટે કેન્દ્રએ મજબૂત મોનિટરિંગ સિસ્ટમ ઘડી છે, જેમાં રાજ્ય સરકારો, જિલ્લા પ્રશાસન અને કેન્દ્રના વિભાગો વચ્ચે સંકલન સુનિશ્ચિત કરવામાં આવશે.
સફળ કૃષિ માટે પદ્ધતિઓ:
- ડિજિટલ ડેટા મોનિટરિંગ
- દર માસે પ્રગતિની સમીક્ષા
- રાજ્ય સ્તરે પીએમયુ (Project Monitoring Units) ની રચના
- ખેડૂત પ્રતિસાદ અને મિસિંગ લિંક્સના ઝડપી નિવારણ માટે પોર્ટલ
ભારત કૃષિ અને ઊર્જા ક્ષેત્રે નવી દિશા
આ તમામ નિર્ણયો દર્શાવે છે કે કેન્દ્ર સરકાર કૃષિ અને ઊર્જા ક્ષેત્રના સમન્વિત વિકાસ માટે પ્રતિબદ્ધ છે.
એક તરફ આ યોજનાઓ કમજોર ખેડૂતો માટે નવો આશાવાદ લાવે છે, તો બીજી તરફ પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા ક્ષેત્રમાં ભારતને વૈશ્વિક નેતૃત્વ તરફ લઈ જાય છે.
વિસ્તૃત ફાળવણી, મજબૂત આયોજન અને ટકાઉ વિકાસને ધ્યાનમાં રાખીને, આ નિર્ણયો ભારતના આત્મનિર્ભર યાત્રામાં એક મોટું પગલું સાબિત થશે.
ગુજરાતી કૃષિ સમાચાર અને સરકારી કૃષિ સમાચાર ના લાંબા અનુભવ સાથે ખેતીવાડી ન્યુઝ માહિતી પુરી પાડે છે.