ગુજરાતના ખેડૂતમાં છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી વિવિધ મુદ્દાઓને લઈને આ સમગ્ર પરિસ્થિતિ વચ્ચે હવામાનશાસ્ત્રી પરેશ ગોસ્વામી અને કિસાન સહકાર સમિતિ દ્વારા રાજ્ય સરકારને વિશિષ્ટ અલ્ટીમેટમ અપાયો હતો, ખાસ કરીને પાક ધિરાણ, વ્યાજ માફી, રાજ્ય સરકાર દ્વારા બાકી રહેલી સહાયની ચુકવણી અને કૃષિ સંબંધિત અન્ય અનેક પ્રશ્નોએ ખેડૂત વર્ગમાં ભારે ચર્ચા ઊભી કરી હતી. જેના પગલે આજે એક મહત્વપૂર્ણ અને ઐતિહાસિક મુલાકાત યોજાઈ હતી.
આ મુલાકાતની વિશેષતા એ હતી કે પહેલી વાર ખેડૂતોએ સીધી જ રાજ્યના કૃષિમંત્રી જીતુ વાઘાણી સાથે રૂબરૂ બેઠક કરી હતી. સામાન્ય રીતે ખેડૂત આંદોલનો રસ્તા પર ઉતરીને, રેલી, મોરચા કે વિરોધ કાર્યક્રમો દ્વારા સરકારનું ધ્યાન ખેંચે છે, પરંતુ આ વખતે ખેડૂત આગેવાનો સંવાદના માર્ગે આગળ વધ્યા અને જાગૃત, શાંતિપૂર્ણ રીતથી પોતાની વાત સરકાર સુધી પહોંચાડી.
આ વિગતવાર લેખમાં આપણે આ સમગ્ર ઘટનાક્રમને વિસ્તૃત રીતે સમજવાનો પ્રયત્ન કરીશું — પરેશ ગોસ્વામી દ્વારા આપવામાં આવેલા અલ્ટીમેટમથી લઈને સરકાર સાથેના સંવાદ સુધી, ખેડૂત સમિતિએ રજૂ કરેલી માંગણીઓ, કૃષિમંત્રીની પ્રતિસાદભાવના, તેમજ આ મુલાકાતથી ખેડૂતોના ભવિષ્ય પર થનારા સંભાવિત પ્રભાવ સુધીની તમામ બાબતોને રજૂ કરી છે.
પરેશ ગોસ્વામી દ્વારા આપેલ અલ્ટીમેટમ
ગુજરાતમાં ખેતી મુખ્ય વ્યવસાય છે. બદલાતી હવામાન પરિસ્થિતિ, વાવાઝોડા, અનિયમિત વરસાદ અને અનિશ્ચિત હવામાનને કારણે ખેડૂતોની આર્થિક સ્થિતિ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં અસ્થિર બની છે. પરેશ ગોસ્વામી-જેઓ જાણીતા હવામાનવિજ્ઞાની તરીકે પ્રસિદ્ધ છે-એ ખેડૂતોની સમસ્યાઓને વાચા આપવા માટે એક મહત્ત્વપૂર્ણ પહેલ કરી.
તેમણે જાહેર રીતે સરકારને ત્રણ મુખ્ય મુદ્દાઓ અંગે અલ્ટીમેટમ આપ્યો હતો. આ અલ્ટીમેટમ પરથી સ્પષ્ટ થતું હતું કે હવે ખેડૂત સમાજ પોતાની સમસ્યા વિશે ગંભીરતા દાખવી રહ્યો છે અને સરકારને પણ વાસ્તવિક પરિસ્થિતિ ધ્યાનમાં લેવા પ્રેરિત કરવામાં આવી રહી છે.
આ અલ્ટીમેટમ ખેડૂતોની વચ્ચે ભારે ચર્ચાનો વિષય બન્યો. સોશિયલ મીડિયા પર પણ પરેશ ગોસ્વામીના નિવેદનો ઝડપથી વાયરસ થયા અને ખેડૂતોના સવાલો સમગ્ર રાજ્યની ચર્ચાનો મહત્વનો મુદ્દો બન્યા.
કિસાન સહકાર સમિતિ દ્વારા રજૂઆતનો પ્રયાસ
પરેશ ગોસ્વામી સાથે કિસાન સહકાર સમિતિ પણ સક્રિય બની આ સમિતિ ખેડૂતોએ એકજૂથ થઈને તેમની સમસ્યાઓને એક મંચ પરથી રજૂ કરે છે. જુનાગઢ, સૌરાષ્ટ્ર સહિતના વિસ્તારમાં કાર્યરત આ સમિતિએ રાજ્યભરમાં ખેડૂતોની માંગણીઓનું સંકલન કર્યું.
સમિતિનાં કન્વીનર અને સભ્યો વિવિધ વિસ્તારોમાંથી ખેડૂતોને સાથે લઈને ગાંધીનગર સુધી પહોંચ્યા. આ મુલાકાતનું મહત્વ એટલા માટે વધારે હતું કારણ કે અગાઉ એવા પ્રયોગો બહુ ઓછા જોવા મળ્યા છે જ્યાં ખેડૂત સમાજ સીધી જ સરકાર સાથે ચર્ચા કરે અને પોતાના પ્રશ્નો લેખિતમાં મૂકે.
સરકાર સાથે સીધી મુલાકાત : ઐતિહાસિક ક્ષણ
આજે કૃષિ ભવનમાં રાજ્યના કૃષિમંત્રી જીતુ વાઘાણી સાથે પરેશ ગોસ્વામી તથા કિસાન સહકાર સમિતિએ બેઠક કરી. આ બેઠક ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ગણાઈ રહી છે.
● કૃષિમંત્રીએ આખી સમિતિને પૂરતો સમય આપ્યો
● દરેક મુદ્દે વિગતવાર ચર્ચા કરી
● ખેડૂતોની ચિંતાઓને ધ્યાનપૂર્વક સાંભળીને માર્ગદર્શન આપ્યું
● સમિતિને કૃષિ ભવનની વિવિધ વ્યવસ્થાઓ તથા યોજનાઓ વિશે સમજણ આપી
પરેશ ગોસ્વામીએ જણાવ્યું કે તેઓ જ્યારે અલ્ટીમેટમ સાથે આવ્યા હતા ત્યારે તેમનો મુખ્ય હેતુ સંવાદ દ્વારા ઉકેલ લાવવાનો હતો. ખેડૂતોને રસ્તા પર ઉતારવાના બદલે સીધી વાટાઘાટ કરવાની પરંપરા ગુજરાતમાં પ્રથમ વાર જોવા મળી રહી છે.
આ બેઠક એ સાબિત કરે છે કે જો પ્રશ્નો સંવાદથી ઉકેલી શકાય તો આંદોલનની જરૂર રહેતી નથી. શાંતિપૂર્ણ પણ અસરકારક રીતે સરકાર સુધી વાત પહોંચાડી શકાય છે.
કિસાન સહકાર સમિતિની ત્રણ મુખ્ય માંગણીઓ
1. બે હેક્ટરની મર્યાદામાં 3 લાખ સુધીના પાક ધિરાણમાં રાહત અથવા માફી
ખેડૂતોને આપવામાં આવતું 3 લાખ રૂપિયા સુધીનું પાક ધિરાણ બેંકો મારફતે મળે છે. ઘણા ખેડૂતો આ ધિરાણ પાછું ચૂકવી શકતા નથી કારણ કે તેમની આવક હવામાન અને બજારના ભાવ સાથે અસ્થિર રહે છે.
સમિતિએ સરકારને વિનંતી કરી કે આ ધિરાણમાં સરકાર ચોક્કસ રાહત અથવા ભાગ્યમાફી આપે, જેથી ખેડૂતોને આર્થિક સંતુલન મળે.
2. 0% વ્યાજવાળી સારી યોજના હોવા છતાં રાજ્ય સરકારનો 4% વ્યાજ પેન્ડિંગ
સરકારની યોજના પ્રમાણે ખેડૂતને પાક ધિરાણ પર 0% વ્યાજ ચૂકવવાનું છે.
પરંતુ તેની પ્રક્રિયા આ પ્રમાણે છે:
- 7% વ્યાજ બેંક ડેબિટ કરે
- 3% કેન્દ્ર સરકાર ખેડૂતના ખાતામાં જમા કરે
- 4% રાજ્ય સરકાર ખેડૂતના ખાતામાં જમા કરે
સમિતીએ જણાવ્યું કે રાજ્ય સરકારનો 4% વ્યાજનો હિસ્સો ઘણા ખેડૂતો માટે હજુ બાકી છે.
જો આ રકમ વહેલી તકે ચૂકવવામાં આવે, તો ખેડૂતોને મોટી આર્થિક રાહત મળશે.
3. ખેડૂતોની અન્ય યોજનાઓ તથા ટેકનિકલ સમસ્યાઓ અને સુવિધાઓ વધારો
ખેડૂતોને ઘણીવાર યોજનાઓની માહિતી યોગ્ય રીતે ન મળે, અથવા તેમનાં દસ્તાવેજ બેંકોમાં પેન્ડિંગ રહે.
સમિતિએ આ બાબતે પારદર્શિતા વધારવાની, પ્રકારે સરળ બનાવવા તથા વધુ મદદની જરૂરિયાત જણાવી.
કૃષિમંત્રી જીતુ વાઘાણીનો જવાબદાર સકારાત્મક વલણ
કૃષિમંત્રીએ જણાવ્યું કે:
- ખેડૂત સમાજ રાજ્યની રીડ છે
- સરકાર દરેક મુદ્દે ગંભીરતાથી વિચારશે
- ત્રણેય માંગણીઓને લેખિતમાં પ્રાપ્ત કરી સમીક્ષા શરૂ કરશે
- જે રીતે શક્ય હોય તે રીતે ખેડૂતોને મદદ કરવા સરકાર પ્રતિબદ્ધ છે
જીતુ વાઘાણી પોતે પણ ખેડૂત પરિવારથી આવે છે, જેથી તેઓ ખેડૂતની વ્યથા અને હકીકતોને વધારે સારી રીતે સમજવામાં સક્ષમ છે.
પરેશ ગોસ્વામીએ પણ જણાવ્યું કે કૃષિમંત્રીએ ખૂબ જ સકારાત્મક પ્રતિભાવ આપ્યો અને દરેક મુદ્દાની ઊંડાણપૂર્વક ચર્ચા કરી.
કિસાન સહકાર સમિતિ નવા યુગની શરૂઆત?
ગુજરાતમાં ખેડૂતો અને સરકાર વચ્ચેનો સંવાદ અત્યાર સુધી મર્યાદિત રહ્યો છે. વિરોધ, મોરચા, ઘેરાવ જેવી પરંપરાગત રીતોનો જ ઉપયોગ થતો રહ્યો છે.
પરંતુ આ મુલાકાતે ત્રણ મહત્વના સંદેશા આપ્યા:
- સંવાદ સૌથી સશક્ત હથિયાર છે
- ખેડૂતોની સમસ્યાઓને સરકાર ગંભીરતાથી સાંભળે છે
- સમિતિ દ્વારા એકજૂથ રજૂઆત અસરકારક સાબિત થાય છે
આ ઘટના ખેડૂતોમાં નવી આશા જાગૃત કરે છે.
ખેડૂતોએ વ્યક્ત કરેલી સંતોષ ભાવના
સમિતિના સભ્યો જેમ કે પ્રવીણભાઈ, ભાવેશભાઈ સહિત અન્યોએ કહ્યું કે:
- કૃષિ ભવનની વ્યવસ્થાઓ પ્રશંસનીય છે
- કૃષિમંત્રીએ દરેક મુદ્દે વિસ્તૃત ચર્ચા કરી
- સરકાર પાસેથી સકારાત્મક પ્રતિસાદ મળ્યો
- ખેડૂતોની પરિસ્થિતિ સરકાર સમજી રહી છે
- 4% વ્યાજની ચુકવણી સહિત તમામ મુદ્દાઓ પર સરકાર હકારાત્મક છે
પરેશ ગોસ્વામીએ પણ પુનઃજોર આપી જણાવ્યું કે સંવાદ આંદોલન કરતા વધુ અસરકારક હોઈ શકે છે.
મુલાકાતથી ખેડૂતોને થનારા લાભ
- પાક ધિરાણની સમસ્યાનો ઉકેલ ઝડપથી આવી શકે છે
- વ્યાજ સહાયની બાકી રકમ ચૂકવવાની પ્રક્રિયા તેજ થઈ શકે છે
- સરકાર અને ખેડૂતો વચ્ચેના સંબંધો વધુ મજબૂત બની શકે છે
- સંવાદથી પ્રશ્ન ઉકેલવાની નવો પરંપરા શરૂ થઈ શકે છે
- ખેડૂત સમિતિઓને સરકારની નીતિઓમાં વધુ ભાગીદારી મળી શકે છે
ખેડૂતોની જીત અને સંવાદનું જીવતું ઉદાહરણ
આ આખી ઘટના બતાવે છે કે જો યોગ્ય નેતૃત્વ હોય, મુદ્દાઓ સ્પષ્ટ હોય, રજૂઆત પ્રામાણિક હોય અને સરકાર પણ જવાબદાર હોય, તો સંવાદ દ્વારા કેટલાય મોટા પ્રશ્નો શાંતિપૂર્ણ રીતે ઉકેલી શકાય છે.
પરેશ ગોસ્વામી અને કિસાન સહકાર સમિતિએ જે પહેલ કરી છે તે ગુજરાતમાં એક નવો માળો ગૂંથશે. ભવિષ્યમાં પણ ખેડૂતો સરકાર સાથે સંવાદ વધારી તેમના મુદ્દાઓ ઉકેલી શકશે, આ મુલાકાત તેનો જીવતો પુરાવો છે.
ગુજરાતી કૃષિ સમાચાર અને સરકારી કૃષિ સમાચાર ના લાંબા અનુભવ સાથે ખેતીવાડી ન્યુઝ માહિતી પુરી પાડે છે.