ઉનાળુ મગ ટેકાના ભાવ ખરીદી અંગે વર્ષ 2024-25 માટે ગુજરાત સરકારના મહત્વના પગલાં

વર્ષ 2024-25 માટે ભારત સરકારે મગ ટેકાના ભાવ રૂ. 8682 પ્રતિ ક્વિન્ટલ જાહેર કર્યો છે. આ જાહેરાત દેશના લાખો ખેડૂતોએ આશાવાદ સાથે સ્વાગત કરી છે. મગ પ્રોટીનથી સમૃદ્ધ કઠોળનો પાક અને ભારતીય આહારનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ ખેડૂતો માટે નફાકારક છે, ખાસ કરીને ત્યારે જ્યારે તેને ટેકાના ભાવે વેચી શકાય. ગુજરાત રાજ્ય સરકારે પણ કેન્દ્ર સરકારના માર્ગદર્શન મુજબ જમીન પર કાર્યરત રહીને આ યોજનાને અમલમાં મૂકી છે અને ખેડૂતોના હિતમાં અનેક પગલાં ભર્યા છે.

આ લેખમાં વર્ષ 2024-25 માટે મગના ટેકાના ભાવ, ગુજરાતમાં ઉનાળુ મગના વાવેતરનું હાલનું ચિત્ર, અને નાફેડ તથા PSS અંતર્ગત ટેકાના ભાવે ખરીદી પ્રક્રિયાની વિગતવાર માહિતી આપવામાં આવી છે.

મગ ટેકાના ભાવ

ખેડૂતોના હિતને ધ્યાનમાં રાખીને કેન્દ્ર સરકારે મગ ટેકાના ભાવ (Minimum Support Price – MSP) રૂ. 8682 પ્રતિ ક્વિન્ટલ (100 કિગ્રા) જાહેર કર્યો છે. MSP એ એવો ભાવ છે કે જેના નીચે સરકારે ખરીદી ન કરતા હોવી જોઈએ, જેથી ખેડૂતોને પાક માટે વ્યાજબી કમાણી મળી શકે.

ટેકાના ભાવની આ યોજના PSS (પ્રાઈસ સપોર્ટ સ્કીમ) હેઠળ કાર્યરત છે, જે અંતર્ગત નાફેડ (NAFED – નેશનલ એગ્રીકલ્ચરલ કોઓપરેટિવ માર્કેટિંગ ફેડરેશન ઓફ ઈન્ડિયા) ખરીદી પ્રક્રિયા અમલમાં મૂકે છે. MSP ખેડૂતો માટે ભાવની ભલામણ માત્ર નથી, પરંતુ સરકારના સ્પષ્ટ સંકેતરૂપે ખેડૂતોને ઉત્પાદન માટે પ્રોત્સાહન આપે છે.

ગુજરાતમાં ઉનાળુ મગનું ઉત્પાદન

ગુજરાતના કૃષિ વિભાગના ત્રીજા એડવાન્સ અંદાજ અનુસાર વર્ષ 2024-25માં રાજ્યમાં ઉનાળુ મગનું કુલ વાવેતર 55,610 હેક્ટર જેટલું થયું છે. રાજ્યના વિવિધ જિલ્લાઓમાં ખેડૂતોએ ઉનાળુ મગના વાવેતર માટે સજીવન પ્રયાસો કર્યા છે. આ વાવેતરથી કુલ 70,870 મેટ્રિક ટન મગના ઉત્પાદનની શક્યતા દર્શાવવામાં આવી છે.

ઉત્પાદકતાની દૃષ્ટિએ જોવાલાયકીની બાબત એ છે કે સરેરાશ 1274.27 કિગ્રા મગ પ્રતિ હેક્ટરનો ઉત્પાદન દર નોંધાયો છે, જે રાજ્યના ખેડૂતોની મહેનત અને કૃષિ તકનીકી સુધારાની સાક્ષી આપે છે. ઉનાળુ મગ સામાન્ય રીતે ઓછી ઋતુમાં લેવાતો પાક હોવાથી પાણીને ઓછું જરૂરિયાત ધરાવતો હોવા છતાં યોગ્ય વ્યવસ્થાપનથી વધુ ઉપજ આપે છે.

મગ ટેકાના ભાવ ખરીદી નોંધણી પ્રક્રિયા

ઉનાળુ મગનો પાક હવે તૈયાર થયો છે અને રાજ્યના ખેડૂતો તેને વેચાણ માટે ટેકાના ભાવે લગાવવાનું ઇચ્છે છે. સરકાર અને નાફેડે ટેકાના ભાવની ખરીદી પ્રક્રિયા નર્મદ કરવામાં ઇ-સમૃદ્ધિ પોર્ટલ પર નોંધણી પ્રક્રિયા શરૂ કરી હતી.

ગુજરાત રાજ્યમાંથી કુલ 23,488 જેટલા ખેડૂતોએ નાફેડના ઈ-સમૃદ્ધિ પોર્ટલ પર નોંધણી કરાવી છે. નોંધણી કરાવેલા ખેડૂતો હવે તેમની ઉપજને ટેકાના ભાવે વેચી શકશે, જેનાથી તેમને ખરા અર્થમાં ધિરાણ મળશે અને ખેતથી નફો મેળવી શકશે.

PSS મગ ખરીદી માટે સરકારના નિર્ણયો

ટેકાના ભાવે ખરીદી પ્રક્રિયાને સુવ્યવસ્થિત બનાવવા માટે રાજ્ય સરકારે PSS હેઠળ ઉનાળુ મગના ખરીદી માટે વિશિષ્ટ યોજના ઘડી છે. રાજ્યના વાવેતર વિસ્તાર અને અંદાજીત ઉત્પાદનને ધ્યાનમાં રાખીને ખેડૂતો પાસેથી કુલ 17,713 મેટ્રિક ટન મગનો જથ્થો ખરીદવાનો નિર્ણય લેવાયો છે.

આ નિર્ણયથી ટેકાના ભાવે વેચવા ઇચ્છુક હજારો ખેડૂતોને ન્યાય મળશે અને તેમની ખેતીની મહેનતનો યોગ્ય મૂલ્ય મળશે.

પ્રતિ ખેડૂત મગની ખરીદી

સરેરાશ ઉત્પાદકતાને ધ્યાનમાં રાખીને અને ખરીદી પ્રક્રિયાને પારદર્શક બનાવવા માટે રાજ્ય સરકારે એક મહત્વનો નિર્ણય કર્યો છે. તે મુજબ પ્રતિ ખેડૂત મહત્તમ 1500 કિગ્રા મગનો જથ્થો ટેકાના ભાવે ખરીદવામાં આવશે.

આ મર્યાદા રાખવાનું મુખ્ય ઉદ્દેશ એ છે કે મોટા ખેડૂતોના બદલે નાના અને મધ્યમ ધરણા ધરાવતા ખેડૂતોને પણ લાક્ષણિક લાભ મળી રહે અને ટકાવુ દરે પાક વેચવા માટે બધાને તક મળે.

મગ ટેકાના ભાવ ખરીદી તારીખ

મગ ટેકાના ભાવ ખરીદી તારીખ 15 મે 2025 થી 25 મે 2025 સુધી ઇ-ગ્રામ કેન્દ્રો ખાતે VCE મારફતે નાફેડના ઇ-સમૃદ્ધિ પોર્ટલ પર નોંધણી કરવી પડશે.

ખેડૂતોને રાહત આપતા ગુજરાત સરકાર દ્વારા તા. 14 જૂન 2025થી ટેકાના ભાવે ઉનાળુ મગની ખરીદી શરૂ કરવામાં આવી છે. રાજ્યભરના વિવિધ ખરીદી કેન્દ્રો પર આ પ્રક્રિયા હાથ ધરવામાં આવી રહી છે.

નાફેડના મોનિટરિંગ હેઠળ ખરીદી પ્રક્રિયા એ રીતે ગોઠવવામાં આવી છે કે જ્યાં દરેક નોંધાયેલા ખેડૂતને સમયસર તારીખ આપવામાં આવે અને કોઈ અવ્યવસ્થા સર્જાય નહીં. ખેડૂતો પોતાનો આધાર કાર્ડ, 7/12 ઉતારા, બેંક ખાતાની વિગતો અને પાકનો પુરાવો લઈને ખેતી ખરીદી કેન્દ્ર પર ઉપસ્થિત રહી શકે છે.

MSP મગ ખરીદી ખેડૂતો માટે સહાયક

MSP હેઠળ મગની ખરીદી એ ખેડૂતો માટે આત્મનિર્ભર બનવાનું અને બજારના હેરાનગતિથી બચવાનું મહત્વપૂર્ણ સાધન બની રહી છે. ગુજરાત સરકાર તથા કેન્દ્ર સરકાર બંને દ્વારા સંકલિત પ્રયત્નો કરીને ખેડૂતો સુધી લાભ પહોંચાડવાની કામગીરી પ્રારંભ થઈ ગઈ છે.

ખેડૂતો માટે જરૂરી છે કે તેઓ સમયસર નોંધણી કરે, ખરીદી કેન્દ્રમાં હાજર રહે, અને સુનિયોજિત રીતે તેમની ઉપજનું વેચાણ કરે. મગ પાકના ટેકાના ભાવે વેચાણથી રાજ્યના ખેતી ક્ષેત્રમાં નાની મોટી સ્થિરતા આવી શકે છે અને ખેતી વ્યવસાય વધુ લાભદાયી બની શકે છે.