Gujarat Monsoon Update (ગુજરાત મોનસૂન અપડેટ): ગુજરાત રાજ્યમાં મોન્સૂન સિઝન દરમિયાન હવામાનમાં સતત ફેરફાર જોવા મળે છે. 2025ના ઓગસ્ટ મહિનામાં વરસાદની પ્રવૃત્તિમાં વધારો થવાની સંભાવના હવામાન નિષ્ણાતો દર્શાવી રહ્યા છે. તાજેતરમાં, વેધર એનાલિસ્ટ શ્રી અશોકભાઈ પટેલે રાજ્ય માટે વિગતવાર આગાહી રજૂ કરી છે, જેમાં 11 ઓગસ્ટથી 20 ઓગસ્ટ સુધીના વરસાદી પ્રવાહ, સિસ્ટમોની સ્થિતિ, પવનના દિશા-પ્રવાહ અને દબાણના સ્તરોની ચર્ચા કરવામાં આવી છે.

ગુજરાતમાં વરસાદી પરિસ્થિતિ

છૂટાછવાયા વરસાદની હાલત

11 ઓગસ્ટથી 15 ઓગસ્ટ સુધી ગુજરાતના કેટલાક વિસ્તારોમાં છૂટાછવાયા સ્થળોએ હળવાથી મધ્યમ વરસાદ પડવાની શક્યતા છે. આ વરસાદ મુખ્યત્વે લોકલાઇઝ્ડ સિસ્ટમ્સ અને હાલના મોનસૂન ટ્રફના કારણે હશે.

વરસાદી ગતિમાં વધારો

15 ઓગસ્ટ પછી, ખાસ કરીને 16 ઓગસ્ટથી 20 ઓગસ્ટ વચ્ચે, રાજ્યમાં એક નવો વરસાદી રાઉન્ડ શરૂ થવાની શક્યતા છે. આ દરમિયાન વરસાદનું પ્રમાણ અને વિસ્તાર બંનેમાં નોંધપાત્ર વધારો થવાની ધારણા છે. સૌપ્રથમ વરસાદનું પ્રમાણ ગુજરાત રિજિયન (મધ્ય અને ઉત્તર ગુજરાત) માં વધશે, ત્યારબાદ તેનો વિસ્તાર સૌરાષ્ટ્ર અને કચ્છ સુધી ફેલાશે.

સૌરાષ્ટ્ર, કચ્છ અને ગુજરાતમાં 16 થી 23 ઓગસ્ટ 2025 દરમિયાન એક થી વધુ વખત વરસાદ ના રાઉન્ડ ની શક્યતા. બે ઈંચ થી લઈ અમુક જગ્‍યાએ 10 ઈંચથી વધુ વરસાદ પડી શકે છે.

ગુજરાતમાં હવામાનની સિસ્ટમો

મોનસૂન ટ્રફની સ્થિતિ

મોનસૂન ટ્રફ હાલ મીન સી લેવલ પર અમૃતસર – પટિયાલા – બરેલી – લખનૌ – ગોરખપુર – પટણા – પુરનિયા પરથી પસાર થઈને પૂર્વોત્તર તરફ અરુણાચલ પ્રદેશ સુધી વિસ્તરે છે. આ લંબાયેલી રેખા મોનસૂન વરસાદના વિતરણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.

મોનસૂન ટ્રફના આ પ્રકારના દક્ષિણ તરફ ખસવા કે ઉત્તર તરફ ચડવા પર, ગુજરાત સહિત પશ્ચિમ ભારતમાં વરસાદી પરિસ્થિતિ પર સીધો પ્રભાવ પડે છે.

અપર એર સાયક્લોનિક સરક્યુલેશન્સ

આંધ્ર પ્રદેશ અને તેલંગાણા વિસ્તાર

• ઊંચાઈ: 3.1 થી 5.8 કિમી મીન સી લેવલ ઉપર
• દિશા: ઊંચાઈ સાથે દક્ષિણ તરફ ઢળતું
  આ સિસ્ટમ પૂર્વ દક્ષિણ ભારતમાં વરસાદી પ્રવૃત્તિ વધારવા માટે જવાબદાર છે અને તેની પશ્ચિમ તરફ ખસવાની ગતિ ગુજરાતના હવામાનને પણ પ્રભાવિત કરી શકે છે.

ઉત્તર પશ્ચિમ ઉત્તર પ્રદેશ

• ઊંચાઈ: 3.1 કિમી મીન સી લેવલ સુધી
• વર્તમાન સ્થિતિ: મધ્ય ઉત્તર પ્રદેશમાંથી ખસી ઉત્તર પશ્ચિમ ભાગમાં સ્થિર

કચ્છ અને આસપાસ

• ઊંચાઈ: 3.1 કિમી મીન સી લેવલ
• હાલનું સ્થાન: ઉત્તરપૂર્વ અરબી સમુદ્ર અને લગોલગ ગુજરાતમાંથી ખસી કચ્છ નજીક
  આ સિસ્ટમ કચ્છ અને સૌરાષ્ટ્રના ઉત્તર-પશ્ચિમ ભાગમાં વરસાદ માટે અનુકૂળ પરિસ્થિતિ ઊભી કરી શકે છે.

કર્ણાટક અને આસપાસ વિસ્તાર

• ઊંચાઈ: 4.5 થી 5.8 કિમી મીન સી લેવલ ઉપર
• અસર: દક્ષિણ અને મધ્ય પશ્ચિમ ભારતમાં વાદળોનું સર્જન અને વરસાદી પ્રવૃત્તિમાં વધારો

વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સ સ્થિતિ

ઉત્તર પાકિસ્તાન અને આસપાસના વિસ્તારોમાં 3.1 થી 5.8 કિમી મીન સી લેવલ ઉપર સાયક્લોનિક સરક્યુલેશન જોવા મળે છે.
વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સ સામાન્ય રીતે ઉત્તર ભારતના હવામાનને અસર કરે છે, પરંતુ મોનસૂન દરમિયાન, તેનો પ્રભાવ પશ્ચિમ ભારતમાં પણ જોવા મળે છે, ખાસ કરીને જ્યારે તે મોનસૂન ટ્રફ સાથે ઈન્ટરેક્ટ કરે છે.

બંગાળની ખાડીની સિસ્ટમ

લો-પ્રેશર એરિયાની રચના

13 ઓગસ્ટ 2025 આસપાસ ઉત્તર પશ્ચિમ અને પશ્ચિમ-મધ્ય બંગાળની ખાડીમાં એક લો-પ્રેશર એરિયા બનવાની શક્યતા છે.
આ સિસ્ટમ બાદમાં પશ્ચિમ-ઉત્તર પશ્ચિમ દિશામાં સેન્ટ્રલ ઇન્ડિયા તરફ ખસશે અને ત્યારબાદ ગુજરાત નજીક પહોંચીને અરબી સમુદ્ર તરફ આગળ વધશે.

મીન સી લેવલ પ્રેશર (MSLP)

• બંગાળની ખાડીનું સિસ્ટમ પશ્ચિમ-ઉત્તર પશ્ચિમ તરફ ખસશે.
• સેન્ટ્રલ ઇન્ડિયા પરથી પસાર થઈને ગુજરાત રાજ્ય નજીક પહોંચશે.
• ત્યારબાદ તે અરબી સમુદ્રમાં પ્રવેશશે.

પવન અને દબાણના સ્તર

925 hPa લેવલ (~0.75 km MSL)

12 અને 13 ઓગસ્ટે તીવ્ર પવન ફૂંકાવાની શક્યતા છે, ખાસ કરીને સિસ્ટમની આગળ અને આસપાસના વિસ્તારોમાં.

850 hPa લેવલ (~1.5 km MSL)

આ લેવલ પરની ધરીની પશ્ચિમ શાખા 18 ઓગસ્ટ આસપાસ તેની સામાન્ય સ્થિતિ નજીક રહેશે, ત્યારબાદ તે દક્ષિણ તરફ ખસવાની ધારણા છે.

700 hPa લેવલ (~3.1 km MSL)

• યુએસી (UAC) અને તેનો ટ્રફ 15–16 ઓગસ્ટ સુધી ગુજરાત રાજ્ય, સિંધ અને ઉત્તરપૂર્વ અરબી સમુદ્ર પર/નજીક રહેશે.
• બંગાળની ખાડીની સિસ્ટમ સાથે જોડાયેલ યુએસી 18–20 ઓગસ્ટ વચ્ચે સેન્ટ્રલ ઇન્ડિયા તરફ ખસશે અને ત્યારબાદ ગુજરાત રાજ્ય અને આસપાસ આવશે.
• ક્યારેક આ ફીચર વિસ્તૃત સાયક્લોનિક સરક્યુલેશન તરીકે દેખાશે.

500 hPa લેવલ (~5.8 km MSL)

• પૂર્વ–પશ્ચિમ શિયર ઝોન પેનિન્સ્યુલર ઇન્ડિયા પર રહેશે.
• અનુમાન સમયગાળા દરમિયાન ઉત્તર તરફ ખસશે અને 18°N થી 20°N સુધી પહોંચવાની શક્યતા છે.

અશોકભાઇ પટેલની આગાહી

11 થી 15 ઓગસ્ટ

• પ્રવૃત્તિ: છૂટાછવાયા ઝાપટા, હળવાથી મધ્યમ વરસાદ
• વિસ્તાર: મધ્ય અને ઉત્તર ગુજરાત, થોડા ભાગ સૌરાષ્ટ્રમાં
• કારણ: હાલની મોનસૂન ટ્રફ અને અપર એર સાયક્લોનિક સરક્યુલેશન

16 થી 20 ઓગસ્ટ

• પ્રવૃત્તિ: રાજ્યભરમાં વરસાદી પ્રવાહમાં વધારો
• વિસ્તાર: સૌપ્રથમ ગુજરાત રિજિયન, પછી સૌરાષ્ટ્ર અને કચ્છ સુધી ફેલાવ
• પ્રમાણ: વ્યાપક અને સંતોષકારક વરસાદ
• કારણ: બંગાળની ખાડીની લો-પ્રેશર સિસ્ટમ પશ્ચિમ તરફ ખસીને ગુજરાતને અસર કરશે.

વરસાદ અસર કરતા પરિબળો

1. બંગાળની ખાડીની સિસ્ટમ્સ
   લો-પ્રેશર અને ડિપ્રેશન સિસ્ટમ્સ ગુજરાતમાં મોટા પ્રમાણમાં વરસાદ લાવવાના મુખ્ય સ્ત્રોત છે.
2. અપર એર સાયક્લોનિક સરક્યુલેશન
   ઊંચાઈ પરના આ ચક્રવાતી પ્રવાહો વરસાદી વાદળોની રચનામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.
3. વેસ્ટર્ન ડિસ્ટર્બન્સ સાથેની ક્રિયા
   ઉત્તર તરફથી આવતા સિસ્ટમ્સ ક્યારેક મોનસૂન ટ્રફ સાથે જોડાઈ પશ્ચિમ ભારતમાં વરસાદ વધારી શકે છે.
4. પૂર્વ–પશ્ચિમ શિયર ઝોન
   પેનિન્સ્યુલર ઇન્ડિયામાં વરસાદી બેલ્ટ જાળવવામાં મદદરૂપ.

વરસાદની આગોતરી આગાહી

શ્રી અશોકભાઈ પટેલના વિશ્લેષણ મુજબ, 11 થી 15 ઓગસ્ટ વચ્ચે ગુજરાતમાં છૂટાછવાયા હળવાથી મધ્યમ વરસાદ જોવા મળશે. 16 થી 20 ઓગસ્ટ દરમિયાન રાજ્યના મોટા ભાગમાં વ્યાપક અને સંતોષકારક વરસાદ થવાની શક્યતા છે, જે કૃષિ માટે અત્યંત લાભદાયક સાબિત થશે.
અંતિમ વરસાદનું પ્રમાણ બંગાળની ખાડીમાં બનનારી સિસ્ટમ્સ અને અન્ય હવામાન પરિમાણો પર આધારિત રહેશે, જેના અંગેની વધુ ચોક્કસ અપડેટ સિસ્ટમ્સ બન્યા બાદ આપવામાં આવશે.